Mantelspeld

Een mantelspeld is een gebruiks- en siervoorwerp. Vroeger gebruikte men een mantelspeld als een sluitspeld om kledingstukken zoals mantels en doeken vast te zetten. Er werden ook wel knopen gebruikt. Een mantelspeld wordt ook wel fibula (fibulae) of doekspeld genoemd. We gebruiken nu ritsen en ook nog steeds knopen en mantelspelden. Maar die noemen we nu veiligheidsspelden.

Meestal is een mantelspeld van metaal gemaakt. Ze bestaan in allerlei soorten en maten; bijvoorbeeld heel eenvoudig of in de vorm van dieren of rijk versierd met glas of zelfs edelstenen. Hoe meer versiering de mantelspeld had en hoe groter de speld was, hoe rijker de eigenaar was. 

Archeologen hebben in Europa zelfs fibulae gevonden die dateren uit de tijd van de Jagers en Boeren, ca 800 voor Christus. De Romeinen gebruikten vaak mantelspelden om bijvoorbeeld hun toga vast te zetten aan hun tunica. Steeds vaker werden de fibula’s rijk versierd of kregen zij een bijzondere vorm. Ook in de middeleeuwen was het een populair mode voorwerp om mee te pronken en waaraan je de belangrijkheid van iemand kon zien. Van gebruiksvoorwerp werd de fibula steeds meer een siervoorwerp.

De oudste metalen mantelspelden die in Bergen op Zoom gevonden zijn, komen uit de 10e of 11e eeuw, de vroege middeleeuwen dus. Ze zijn gevonden op Borgvliet en op Kijk in de Pot. We weten niet van wie ze geweest zijn. Maar metaal was erg kostbaar, dus zijn ze waarschijnlijk niet van arme mensen geweest. Dit denken we, omdat de gevonden ‘Bergse’ fibulae vrij klein zijn, maar een paar centimeter. Ook zijn ze versierd met emaille en gekleurd glas.